miércoles, 21 de octubre de 2020

Sobre a rexeneración e a restauración hidrolóxico-forestal da Serra do Xurés

Parque Natural Baixa Limia-Serra do Xurés resultou seriamente afectada polos incendios forestais do mes de setembro. Foron máis de 2.000 hectáreas do parque natural máis extenso de Galicia, cunha superficie de arredor de 30.000 hectáreas e que atesoura grandes valores medioambientais.

O pasado 23 de setembro a conselleira de Medio Ambiente, Territorio e Vivenda, Ángeles Vázquez, avanzou un Plan de Rexeneración no que traballarán conxuntamente o seu departamento e o de Medio Rural a través dunha comisión de traballo que acaba de ser constituída.

Entre as principais liñas de actuación, referiuse á elaboración dun estudo sobre o risco de erosión do parque e dun mapa cos distintos tipos de solos, dúas ferramentas que permitirán obter información rápida e útil en caso de incendio sobre as zonas de intervención e as medidas a adoptar para preservar o chan das chuvias, así como coñecer as características de cada solo para avaliar a súa capacidade para soster diferentes clases de vexetación.

Así mesmo, a conselleira incidiu na importancia de impulsar actuacións tanto inmediatas, para evitar a erosión e o arrastre de terra queimada con técnicas como o mulching ou sementes, como a medio e longo prazo, propiciando así a rexeneración natural destas zonas e o control sobre a aparición de especies exóticas. Na mesma liña, Vázquez Mejuto tamén adiantou que se deseñará un protocolo para as repoboacións necesarias neste espazo natural e se reforzará a vixilancia coordinada nas épocas de maior risco de incendios.

O plan, en todo caso, incluirá medidas orientadas non só a actuar naquelas zonas do parque que resultaron recentemente queimadas co fin de garantir a súa recuperación, senón tamén naquelas que xa se están rexenerando desde un punto de vista hidrolóxico e forestal e mesmo en puntos que non se queimaron, co fin de potencialos e evitar posibles lumes.

Así, indicou que tamén se contempla o deseño de pistas estratexicamente situadas, a discontinuidade nas masas forestais a través da creación de áreas cortalumes, ou a posta en marcha dun banco de xermoplasma para reforestar valgadas ou cortalumes naturais pola vía da conservación de especies e variedades ameazadas que axuden a conformar un stock de plantas autóctonas e plenamente adaptadas ás condicións do Xurés.

En todo caso, a conselleira de Medio Ambiente incidiu tamén na importancia de combinar este tipo de medidas de prevención e rexeneración con outras con efectos a máis longo prazo. Neste sentido, asegurou que a Xunta traballa xa no impulso do Xurés como “marca natural”, para o que creará un distintivo propio que avale a calidade deste espazo protexido, e avanzou que tamén se potenciarán as zonas de máis alto valor ecolóxico do parque a través dunha xestión sostible e que preserve a súa singular biodiversidade.

O Xurés será unha das zonas obxectivo da Actuación Integral contra os incendios forestais que deseñará a Consellería do Medio Rural e que incluirá tamén zonas do Macizo Central e de Monterrei. Esta actuación, orientada a ordenar o territorio e coordinar as iniciativas das diferentes administracións públicas e dos axentes privados desde a perspectiva do desenvolvemento rural, púxose en marcha na comisión de traballo, onde tamén se acordou o reforzo do dispositivo de investigación e extinción nestas zonas e a creación de áreas cortalume.

Restauración hidrolóxico-forestal

Este luns a ConfederaciónHidrográfica do Miño-Sil, Organismo autónomo dependente do Ministerio para a Transición Ecolóxica e o Reto Demográfico, divulgaba por medio dunha nota que traballa na restauración hidrolóxico-forestal da Serra do Xurés, concretamente no núcleo de Santa María do Rio Caldo, zona devastada polo incendio que afectou a máis de 2.000 hectáreas do municipio Ourensán de Lobios.

Nun apartado de antecedentes lembran que: “o pasado mes de setembro produciuse un incendio de gran virulencia que afectou o Parque Natural Baixa Limia - Serra do Xurés nunha superficie de aproximadamente 2.000 hectáreas, dentro dos Montes Veciñais en Man Común de Serra de Lobios e Nichos e Serra do Xurés. Trátase dunha zona montañosa con fortes pendentes onde, a causa do incendio, reduciuse drasticamente a cuberta vexetal da conca, polo que se espera un gran efecto erosivo laminar e por regueros sobre os chans das ladeiras, xerando á súa vez un excedente extraordinario de fluxos líquidos e sobre todo, sólidos, nos leitos, o cal degradará os ecosistemas fluviais e ao mesmo tempo podería xerar problemas por arrastres e tapóns en infraestruturas e poboacións augas abaixo da zona queimada”.

Nun apartado de actuacións en execución din que “con motivo do grave dano ambiental descrito, o pasado mes de setembro, esta Confederación Hidrográfica do Miño-Sil programou actuacións urxentes, para a Restauración Hidrolóxico-Forestal da zona, centrados en leitos e torrentes, con obxectivo de frear a erosión laminar e reducir a sobrecarga de cinzas e chan fértil cara aos leitos fluviais. “Se non se actúa con rapidez poderíanse xerar importantes problemas de inundacións e avenidas en infraestruturas de paso e poboacións, augas abaixo da zona queimada” matizou o presidente.

Os traballos consisten na execución de fajinas de ramas, suxeitas con rollizos de madeira queimada, en zonas con curvas de nivel, próximas a cárcavas, torrentes e regachos; así mesmo, constrúense albarradas con madeira queimada e/ou pedras en cárcavas e torrenteras, todo iso axudará a frear o transporte de sedimentos, estabilizar o leito e as marxes, e diminuír a enerxía potencial da auga e, por tanto, a súa poder erosivo. Ambas as actuacións executaranse dentro do perímetro do incendio, centrándose en zonas de cabeceira e de maior afección.

Por outra banda, levarán a cabo roces, resalveos e podas selectivas, especialmente nas inmediacións das infraestruturas de paso, eliminando os pés mortos e aqueles con estabilidade comprometida ou que invadan o centro do leito; actuacións que se executarán tanto dentro do contorno do incendio, como augas abaixo deste. Pola localización da zona de traballo, dentro do Parque Natural, ZEPA e LIC Baixa Limia – Serra do Xurés, estas actuacións foron autorizadas, previamente, polo Servizo de Conservación da Natureza da Xunta de Galicia. Neste momento, tres brigadas forestais traballarán, durante dous meses, na zona afectada, en colaboración coas Xuntas dos MVMC de Serra de Lobios e Nichos e Serra do Xurés.

O investimento previsto supera os 110.000 €"