lunes, 12 de agosto de 2019

Avanzamos por un planeta más cálido que el que conocieron nuestros antepasados

Leo este fin de semana un estudio de la Agencia Estatal de Meteorología AEMET de fecha 2 julio que da cuenta de que las masas de aire son un 1,3 grados más cálidas que en los 80.

Así, tomando como base los datos diarios de temperatura en 850 hPa para todas las capitales de provincia resultó que la media de temperatura en la década de los ochenta del siglo XX era de 15.48ºC, mientras que en la década de los diez del siglo XXI es de 16.78ºC, lo que supone un incremento de temperatura de 1.30ºC en las últimas cuatro décadas. En Canarias, la temperatura media en la década de los ochenta del siglo XXI en el nivel de 850 hPa era de 19.46ºC, y la media de la década de los diez del siglo XXI es de 20.53ºC, por tanto, la diferencia de temperatura entre ambos periodos es de 1.07ºC.

Dice el estudio que todas las conclusiones obtenidas son coherentes con las previsiones contenidas en los escenarios de cambio climático que se vienen realizando desde hace décadas. La mayor frecuencia de tránsito de masas de aire muy cálido o extremadamente cálido y la expansión de la presencia de estas masas de aire extremadamente cálido a los meses de junio y septiembre, o incluso a mayo, como ocurrió en el año 2015, es coherente con las bases físicas que rigen los procesos de cambio climático.

Ahora, a punto de finalizar la segunda década del siglo XXI, ya lo estamos viendo y sufriendo. Avanzamos por un planeta más cálido que el que conocieron nuestros antepasados. 

Y luego leo el informe de AEMET que da cuenta de que el pasado mes de julio fue el quinto mes de julio más caluroso del siglo XXI y el séptimo desde 1965. Ocho de los diez julios más cálidos han tenido lugar en el presente siglo.

A lo largo del mes se batieron varios récords de temperatura máxima y mínima más alta, y entre los días 21 y 24 tuvo lugar la segunda ola de calor del verano.

AEMET recuerda que se registró una ola de calor y se batieron algunos récords de temperatura, como los 39 ºC alcanzados en el Observatorio de Igueldo, en Donostia-San Sebastián, que superan el anterior récord de 2003 en plena ola de calor. En Tortosa, la media de las temperaturas máximas fue de 35,1 ºC, el valor más elevado en casi un siglo.

A pesar de lo elevado de las temperaturas, el balance de AEMET constata que las precipitaciones durante el mes de julio han estado en el conjunto de España por encima de lo normal para este mes: Los 24 litros por metro cuadrado de media nacional superan en un 20% el valor del período de referencia 1981-2010, por lo que el mes ha sido húmedo o muy húmedo.

La mayor parte de las lluvias recogidas a lo largo del mes han tenido carácter tormentoso, afectando a muchas zonas del interior peninsular, y especialmente, a la mitad norte. En áreas de la meseta sur, Andalucía, Extremadura y ambos archipiélagos, en cambio, apenas se han recogido precipitaciones, algo que se puede considerar normal en julio.

Hay que destacar que hubo episodios de precipitaciones intensas, como el que se produjo entre los días 8 y 9 a causa de la presencia de una dana (depresión aislada en niveles altos) sobre la Península. En las proximidades de Tafalla (Navarra) la lluvia superó los 80 litros por metro cuadrado en pocas horas.

Galicia 

Durante o mes de xullo, según Meteogalicia, continuaron baixando zonas de aire frío no Atlántico máis ao sur do habitual o que impediu que as altas presións se localizasen ao norte da península Ibérica e polo tanto non tivemos períodos longos de estabilidade. Estes cambios non se ven nos valores medios de temperatura nin tampouco nos acumulados de chuvia, que foron cálidos no primeiro caso, e lixeiramente secos no segundo.

O mes comezou cunha situación anticiclónica que se foi reforzando nos seguintes días. O período entre o día 1 e o 3 foi de estabilidade, ceo moi aberto e temperaturas en ascenso, acadándose valores o día 3 por riba dos 30oC no interior e dos 25oC en moitos puntos do litoral.

Esta tendencia anticiclónica quedou rota na xornada do 4 pola chegada dunha zona de aire frío en altura que provocou un día tormentoso. A sensación foi de bochorno, con temperaturas aínda elevadas, pero tormentas que pola tarde foron bastante xeneralizadas no interior, particularmente na provincia de Lugo e na comarca do Deza. En total durante ese día 4 rexistráronse máis de 3000 raios.

Os días seguintes, entre o 5 e o 7, a situación foi bastante indefinida con temperaturas algo máis baixas que nas xornadas anteriores.

A situación de tormentas intensas foi de novo protagonista na tarde do día 8, cando afectaron principalmente ao leste da provincia de Ourense en forma de chuvias puntualmente torrenciais.

O seguinte período, entre os días 9 e 12, as altas presións foron novamente protagonistas. Este anticiclón localizouse ao norte da península Ibérica e xunto cunha zona de aire frío no Atlántico, fronte da costa portuguesa, impulsaron unha masa de aire cálido cara a Galicia. Isto deixou 4 xornadas de ceo moi aberto e temperaturas elevadas, con aviso por temperaturas extremas en moitos lugares da metade sur nas tardes do 11 e 12, cando se superaron con facilidade os 35oC.

A zona de aire frío do Atlántico que axudara a achegar esa masa de aire cálido desde o norte de África foi tamén a que provocou inestabilidade na xornada do 13, cando se aproximou a Galicia e deixou tormentas dispersas por todo o territorio.

O día 14 recuperouse a situación anticiclónica, pero xa as temperaturas non acadaron valores tan destacados como os de xornadas anteriores.

Entre os días 15 e 19 a situación quedou marcada pola entrada das altas presións en forma de cuña dende os Azores, deixando un tempo propio da época estival, con nubes pola mañá no norte, pero ceos máis abertos polas tardes e temperaturas superando os 30oC en puntos do interior e os 25oC en zonas do litoral.

O día 20 unha pequena borrasca achegábase a Galicia, deixando unha mañá de ceos grises e chuvias débiles. Pero nesa mesma xornada os ceos foron quedando limpos de nubes e as altas presións restablecéronse na xornada do 21.

O día 22 sufrimos de novo unha incursión de aire cálido procedente do norte de África, pero o 23 entraba aire frío en altura, provocando un descenso térmico e algunhas tormentas illadas no interior.

O día 24 mantivéronse aínda as condicións de tempo estable, seco, soleado e con temperaturas suaves, pero nos últimos días do mes o tempo foi moi cambiante.

O 25 outro centro de baixas presións deixaba unha xornada de ceos grises, chuvias débiles pola mañá e temperatura baixa para a época do ano.
O 26 foi un día de transición, con alternancia de nubes e claros e temperaturas baixas para a época do ano.

O 27 unha fronte bastante activa deixaba chuvias de intensidade moderada en toda Galicia e de novo o 29 unha borrasca deixaba nubes, algunhas chuvias dispersas e temperaturas por debaixo do normal.

Nos días 28, 30 e 31 predominaron as condicións anticiclónicas débiles.